Beton, güçlü bir yapı malzemesi olmasına rağmen bazı durumlarda hassas bir malzemeye dönüşebilir. Özellikle soğuk havalarda beton dökümü olması, alınacak bazı önlemleri beraberinde getirir. Betonun dayanıklı ve uzun ömürlü olması adına mutlaka soğuk havalarda döküm şartlarına uymalı ve önlemleri almak gerekir.
Peki soğuk havada beton dökümü nasıl olmalı, nelere dikkat edilmeli? Yapı Kimyasalları Uzmanı Baumerk olarak bu sorulara yanıt verdik!
Soğuk Havada Beton Dökümü Neden Risklidir?
Soğuk havalarda, iç sıcaklık ile betonun yüzey sıcaklığının arasında büyük sıcaklık farkları oluşur. Bu farklılık durumunda; betonda gerilmeler, çatlamalar ve suyun donarak genleşmesi sorunları meydana gelebilir. Genel olarak soğuk havada beton dökümü, beton dayanımını ve dayanıklılığını büyük ölçüde düşürür. Bundan dolayı soğuk havalarda betonun nasıl döküleceğini bilmek oldukça önemlidir.
Soğuk Havada Beton Dökümü Şartları Nelerdir?
Sıcak havalarda olduğu gibi soğuk havalarda da beton dökümünün koşullarını bilmek önemlidir. Türk Standartlarına göre soğuk havada beton dökümü sırasında belirli kurallara uyulması gerekir. Bu kapsamda esas alınan standart ise TS 1248 Anormal Hava Şartlarında Betonun Hazırlanması, Dökümü ve Bakımı Kuralları’dır. Bu standart ; beton üretiminden kür aşamasına kadar her adımın dikkatle kontrol edilmesini, priz süresince donma riskine karşı gerekli önlemlerin alınmasını içerir. TS 1248- Anormal Hava Şartlarında Betonun Hazırlanması, Dökümü ve Bakımı Kurallarına göre;
-
Hava sıcaklığının tanımı: Soğuk hava, ardışık 3 gün boyunca gündüz en yüksek sıcaklığın +5 °C veya altına düştüğü durumlardır.
-
Malzeme sıcaklıkları: Beton bileşenlerinin (özellikle su- agrega) donma noktasının üzerinde tutulması gerekir. Gerekmesi durumunda karışım suyu ve agregalar ısıtılmalıdır.
-
Karışım sıcaklığının tanımı: Döküm sırasında taze betonun sıcaklığı, beton sınıfına ve yapı elemanının kalınlığına göre en az +5 °C ile +10 °C arasında olmalıdır.
-
Katkı maddeleri: Donma riskine karşı uygun kimyasal katkılar (hızlı priz aldırıcı veya antifriz katkıları) kullanılmalıdır.
-
Kalıp ve donatı koruması: Kalıp yüzeyleri, beton temasından önce buz ve kar tabakasından temizlenmelidir. Eğer donatı çeliği buz tutmuş ise çözülmelidir.
-
Yerleştirme ve sıkıştırma: Döküm hızlı ve kesintisiz yapılmalıdır. Beton iyi şekilde sıkıştırılarak boşluk bırakılmamalıdır.
-
Kür işlemleri: Beton dökümü sonrası yüzeyler ısı kaybını önleyecek örtüler, izolasyon levhaları veya ısıtma sistemleri ile korunmalıdır. Kür süresince sıcaklık betonun priz almasını tamamlayacak seviyede tutulmalıdır.
-
Ani sıcaklık değişimleri: Beton priz aldıktan sonra soğutma işlemi kademeli yapılmalı ve ani soğumalara maruz bırakılmamalıdır.
Yukarıdaki konu başlıkları; soğuk havada betonun hazırlanması, taşınması, dökülmesi ve kür işlemlerinin planlanmasını kapsar. Özellikle donma riskini ortadan kaldırmak için yukarıdaki hususların dikkate alınması oldukça elzemdir.
Soğuk Havada Beton Dökümü İçin Sıcaklık Değerleri
Soğuk hava koşullarında önerilen beton sıcaklığı da önemli bir unsurdur. Betonun başlangıç sıcaklığı, döküm yapılacak ortamın sıcaklığı ile beton kütlesinin kalınlığına bağlı olarak değişir. TS 1248 standardına göre önerilen sıcaklık değerleri ise;
-
İnce elemanlar (<300 mm) için beton sıcaklığı en az 13 °C,
-
Orta kalınlıktaki elemanlar (≥300, <900 mm) için 10 °C,
-
Kalın elemanlar (≥900, ≤1800 mm) için 7 °C,
-
Çok kalın elemanlar (>1800 mm) için ise 5 °C sıcaklık değerinde olmalıdır.
Yukarıdaki sıcaklık değerleri, döküm anı ve koruma süresince betonun sağlaması gereken minimum sıcaklık değerlerini yansıtır. Bir de hava sıcaklığına göre önerilen minimum beton sıcaklık değerleri vardır. Bu değerler de aynı standarda dayanır. Buna göre;
-
Hava sıcaklığı- 1 °C’den büyükse beton sıcaklığı 7–16 °C,
-
Hava sıcaklığı- 1 °C ile –18 °C arasında ise beton sıcaklığı 10–18 °C,
-
Hava sıcaklığı- 18 °C’den düşükse beton sıcaklığı 13–21 °C arasında olmalıdır.
Beton dökümünde dikkat edilmesi gereken sıcaklık değerleriyle birlikte don tehlikesine karşı önlemleri de bilmek gerekir.
Soğuk Havada Beton Dökümü İçin Alınacak Önlemler
Beton dökümü, don etkisinin günlerce sürdüğü durumlarda oldukça riskli bir uygulamadır. Bu durumda betonu soğuk havaya ve don riskine karşı koruyacak önlemlere ihtiyaç duyulur. Soğuk havada beton dökümü için antifriz katkısı kullanımı bu önlemlerden biridir. Donma önleyici sıvı katkı Baumerk Beton Antifrizi PROGEL-10 ürünü, soğuk havaya karşı betonun dayanım gücünü artırır. Klorür içermeyen yapısıyla da güvenli şekilde kullanılır. Alınması gereken ve önerilen diğer önlemler de şu şekildedir:
-
Betonların korunması için uygun izolasyon ve kalıp malzemeleri, doğru kür yöntemiyle uygulanmalıdır,
-
Beton dökümünden sonra yüzey, uygun yalıtım örtüleri (örneğin keçe, strafor, battaniye tipi izolasyon ürünleri) veya ısıtmalı kalıp sistemleriyle kaplanmalıdır,
-
Betonun su geçirmezliğini sağlamak için kristalize etki oluşturan Sıvı Beton Katkılı CRYSTAL C 320 gibi ürünler kullanılmalıdır,
-
Kalıplar donmadan önce monte edilmeli ve gerekiyorsa önceden ısıtılmalıdır,
-
Döküm esnasında ve sonrasında beton sıcaklığı 5°C’nin altına düşmemelidir. Bundan dolayı sıcak karışım suyu kullanılmalı ve agrega donmadan önce ısıtılmalıdır.
-
Metal kalıplar soğuğu ilettiğinden ötürü özellikle ahşap ya da ısı izolasyonlu kalıplar tercih edilebilir,
-
Hava sıcaklığı gündüzleri daha yüksek olacağı için mümkünse döküm işlemi günün sıcak saatlerinde yapılmalıdır,
-
Döşeme ve saha betonlarında terlemeyi azaltmak ve priz sürecini kısaltmak amacıyla düşük kıvamlı kürler kullanılmalıdır,
-
Terleme bitmeden veya terleme suyu beton yüzeydeyken mastarlama işlemleri kesinlikle yapılmamalıdır.
Yukarıdaki önlemler, betonun priz alma sürecini hızlandırır. Bu sayede, beton dayanımı güçlenir ve istenen döküm işlemi de sorunsuz şekilde tamamlanır. Yazımızda soğuk havada nasıl beton dökülmeli sorusunu yanıtladık. Beton yüzeyde kullanılan tüm katkı maddelerine dair detaylar için de Beton Nedir, Betonda Hangi Katkı Maddeleri Kullanılır başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz. Bu gibi konulara dair doğru ve güncel bilgilere erişmek için diğer içeriklerimizi ziyaret edebilirsiniz.
